U kunt een snelle check doen met de onderstaande kleine matrix. Ook is er een artikel beschikbaar over de mentaliteitenmatrix, inclusief een matrix van vier pagina’s (2011). Dus zoek veel mogelijkheden om het uit te zoeken! Zorg daarbij dat u het stukje theorie op de vorige pagina een beetje begrijpt.
| Kenmerk | Patroon 1 | Patroon 2 | Patroon 3 | Patroon 4 |
| Basiszekerheid | Autonomie | Ordening | Samen | Kracht |
| Uitdaging | Relatie | Spontaniteit | Alleen | Kwetsbaarheid |
| Optimale situatie (‘oplossing’) | Gelijkwaardig contact | Correcte, gepaste zelfexpressie | Acceptabele eigenheid | Gedoseerde openheid |
| Ideale situatie | Het perfecte gesprek | Mens zijn, in het perfecte collectief | Helemaal jezelf zijn, met anderen | Echtheid, authenticiteit |
| Gevoel | Primair gescheiden (distantie dominant) | Primair gescheiden (distantie dominant) | Primair verbonden (betrokkenheid dominant) | Primair verbonden (betrokkenheid dominant) |
| Verstand | Open oriëntatie (omgeving betrouwbaar) | Gesloten oriëntatie (omgeving niet bij voorbaat betrouwbaar) | Open oriëntatie (omgeving betrouwbaar) | Gesloten oriëntatie (omgeving niet bij voorbaat betrouwbaar) |
| Gedrag: aanpassing versus handhaving | Aanpassing dominant boven handhaving (ik voeg mij naar de ander) | Handhaving dominant boven aanpassing (de ander schikt zich naar mij) | Aanpassing dominant boven handhaving (ik voeg mij naar de ander) | Handhaving dominant boven aanpassing (de ander schikt zich naar mij) |
| Gevoel en verstand |  Niet op één lijn (los van elkaar: dualiteit) |
 Op één lijn (verstand kanaliseert het gevoel: integratie) |
 Op één lijn (gevoel kleurt het verstand: synthese) |
 Niet op één lijn (botsend, verstand beschermt en bedwingt het gevoel: antithese) |
| Angstreductie (automatisch) | Afstemmen, zich uiterlijk aanpassen | Inpassen in eigen kader (de omgeving en zichzelf) | Zich aanpassen, ook innerlijk | Beheersen, omzetten, erkenning afdwingen |
| Metafoor | Kameleon | Koor, orkest, parochie | Blauwe zebra | Waterkrachtcentrale, stuwdam |
| Onbewuste angst | Angst voor autonomie-verlies en on-vrijheid (overspoeld worden) | Angst voor non-accepatie, uitsluiting en ontworteling (buiten de gemeen-schap komen te staan); angst voor grensoverschrijdende emoties | Verlatingsangst, angst voor wij-verlies (nergens meer bij horen, verloren zijn; er helemaal alleen voor staan) | Angst voor minder-waardigheid (de mindere zijn in de ogen van anderen); geen aandacht en erkenning ontvangen. |
| Omgang met de eigen onzekerheid | Onzekerheid wordt niet openlijk getoond om de ander niet te verwarren | Onzekerheid wordt rationeel benaderd of geëlimineerd (spanning blijft, rationele verwarring) | Onzekerheid maakt onzeker, maar dat kan met redenatie en hulp van de omgeving verminderd worden | Onzekerheid wordt gemaskeerd en actief omgezet in uiterlijke zekerheid (oplossingen, succes) |
| Faalangst (bewust) | Angst om ontoereikend te zijn in het contact; genegeerd worden; geen gelijkwaardig contact, dwang | Angst voor chaos, conflict, extremiteit en onbestuur-baarheid; het niet meer in goede banen kunnen leiden. Zelf niet aan de norm voldoen. | Niet aan verwachtingen voldoen. Geen steun en waardering ontvangen, maar afkeuring en veroordeling; fouten maken | Schaamte, angst voor mislukking, ontmaskerd worden, de zaak (gevoelens) niet meer beheersen |
| Kenmerkend | Individuele relatievorming | Normatieve groepsvorming | Passieve, indirecte zelfbevestiging | Actieve, directe zelfbevestiging |
| Verbinding met de ander | Je let eerst en vooral op de omgeving en kiest dan een bijpassende actie. | Je verbindt je vooral met die mensen die dezelfde principes en investering willen geven. | Je verbindt je met mensen omdat dit jou de verbon-denheid geeft waarin je jezelf kunt zijn. | Je neemt de ander ‘in je greep’ om zo je betrokkenheid waar te maken. |
| Houding t.o.v. omgeving | Betrokken-afzijdige houding | Sturend-dienstbare houding | Kritisch-meegaande houding | Beschermend-dominante houding |
| Ik-ander-koppeling (Brim en Wheeler) | Voor de ander vluchten om zichzelf te zijn | In de ander zichzelf vermijden | In de ander zichzelf zoeken | De ander overheersen om zichzelf te zijn |
| Te vermijden | Verwijdering in het contact | Uitsluiting van anderen | Verdeeldheid, onenigheid | Opgeven, verliezen |
| Wat blijft problematisch? | De relatie en het eigen aandeel daarin | De eigen positie en emoties bij chaos. | De eigen identiteit; wat anderen van mij vinden. | Eigen eer en imago. Of ’t zal lukken. |
| Valkuil, risico | Zich buiten-staander voelen en zich niet uiten | Neurose, dwangmatigheid | Depressie, gepieker, besluiteloosheid, zich onmachtig voelen | Narcisme, zich groot/klein voelen |
| Motto (Van de Griend) | “Raak me aan, maar houd me niet vast” | “We doen het samen op mijn manier” | “Breng mij tot leven” | “Zie mij en ik besta” |
| Soort mentaliteit | Contact-mentaliteit | Gemeenschaps-mentaliteit | Midden-mentaliteit | Winnaars-mentaliteit |
< Naar boven
< Terug naar Leven vanuit je kernthema
Geïnteresseerd? Neem vrijblijvend contact op.